Kaufhaus to najstarszy dom towarowy w Polsce, wzniesiony w 1904 roku w Fridenshütte (obecnie Ruda Śląska) z klinkierowej cegły z elementami secesji. Zaprojektowany, by przyciągać mieszkańców wyjątkowymi udogodnieniami, z biegiem lat stracił swój historyczny charakter na skutek zniszczeń i przebudów w okresie PRL. Niedawna renowacja przywróciła mu dawną świetność, ożywiając lokalne dziedzictwo.
Najstarszy dom towarowy
Kaufhaus pod koniec XIX wieku oznaczał nową formę handlu. Pierwszy tego typu obiekt powstał w 1879 roku, a ćwierć wieku później koncern Oberbedarf zadecydował o budowie własnego domu towarowego przeznaczonego dla Friendenshutte (obecnie Huta Pokój). Kaufhaus w Rudzie Śląskiej powstał w 1904 roku na istniejącym do połowy XIX wieku osiedlu robotniczym , które z chwilą powstania domu handlowego zyskało nazwę - Kaufhaus. Architektura gmachu z elementami secesyjnych dekoracji inspirwowała najokazalsze domy towarowe, np. młodszy o trzy lata słynny Kaufhaus des Westens w Berlinie znany również pod nazwą KaDeWe z 1907 roku.
Jego pierwsze 22 budynki osiedla Kaufhaus wzniesiono w 1880 roku dla pracowników huty „Pokój”, założonej w 1840 roku. W drugiej połowie XIX wieku kolonię nazywano Gute Hoffnung, zaś po plebiscytach lat 30. XX wieku, kiedy znalazła się po polskiej stronie granicy, przemianowano ją na Kolonię Styczyńskiego.
Zabudowę tworzą charakterystyczne familoki – dwukondygnacyjne, ceglane domy z dwuspadowymi dachami i oszczędnym detalem architektonicznym. Występowały dwa układy mieszkań: w pierwszym typie na każdym piętrze mieściło się sześć niewielkich lokali dostępnych z jednej klatki schodowej, a zaplecze gospodarcze i sanitariaty ulokowano na podwórzach; w drugim typie zastosowano dwie klatki, a na kondygnacji znajdowały się dwa większe mieszkania z dwoma izbami i kuchnią.
Z czasem przybyły obiekty usługowe, m.in. dom noclegowy dla samotnych robotników. Kulminacją pierwszego etapu rozbudowy było wzniesienie w 1904 roku centralnie położonego domu towarowego, od którego cały kompleks przyjął nazwę Kaufhaus. Obiekt ten, wyposażony w windy i ubojnię, uchodził za europejski fenomen: trzy kondygnacje handlowe wyznaczyły nowe centrum życia osiedla.
Kaufhaus od początku pełnił rolę konsumpcyjnego centrum dzielnicy, w którym mieszkańcy w dogodnych cenach mogli kupić wszystkie potrzebne produkty, od świeżego mięsa i produktów spożywczych po wykwintne delikatesy i perfumy. Po burzliwych okresach wojennych obiekt gościł takie instytucje jak: dyrekcje Huty Pokój wraz z mieszkaniami dla pracowników, szkołę muzyczną, zarząd, biura oraz główny sklep spożywczy PSS Społem.
Umiejętne połączenie tradycji z nowoczesnością.
Od prywatyzacji w 1999 roku, Kaufhaus w Rudzie Śląskiej do dnia dzisiejszego poddawany jest gruntownej rewitalizacji, przywracającej mu dawny blask i charakter. W 2011 roku zakończono I fazę rewitalizacji patronackiego “Osiedla robotniczego Kaufhaus” z funduszy miejskich (w efekcie czego powstały ogólnodostępne miejsca parkingowe, boiska sportowe, nowa infrastruktura drogowa oraz media), w trakcie przygotowania jest II faza, mająca na celu uzupełnienia i rozbudowę osiedla oraz dalszą renowację budynków.
Renowacja Kaufhausu przyczyniła się do ożywienia dzielnicy i stała się symbolem udanej rewitalizacji przestrzeni postindustrialnych. Projekt stał się inspiracją dla podobnych inicjatyw w regionie.
